Een beetje gek, lezen op sociale media over stoppen met sociale media.
Toch storen vele mensen, voornamelijk uit Generation Y, zich aan hun sociale media en gsm gebruik. Ze zitten er te veel op. Generation Y, de millenials, geboren in de jaren 80 en 90, werden met de opkomst van sociale media geconfronteerd in hun tiener en twintiger jaren. Gevoelige jaren wat betreft zelfbeeld, zelfontwikkeling, identiteit en sociale acceptatie. Er was nog geen onderzoek naar de gevolgen. Iedereen deed het dus iedereen deed het.
Gebruiken VS gebruikt worden
Je kan sociale media gebruiken voor nuttige, doelgerichte zaken zoals snel contact leggen met iedereen die je kent, niemand zijn verjaardag vergeten, uitnodigingen voor events sturen en ontvangen, een zakelijke pagina beheren, ‘op de hoogte blijven’,…
Er zit echter een adder onder het gras. Zoals de netflix docu ’the social dilemma’ mooi in beeld brengt, wanneer je niet betaalt voor een app dan ben jij het product. Jouw aandacht wordt door facebook, Instagram en consoorten verkocht aan adverteerders. Zij hebben er dus baat bij dat je zo lang mogelijk blijft ‘hangen’ om zoveel mogelijk advertenties door jouw nervus opticum te laten passeren.
Ze doen dit door in te spelen op onze menselijke, biologische drang erbij te horen, geaccepteerd te worden. De mens is een sociaal dier. We leven in referentie tot de ander, we vergelijken, we meten.
Als holbewoner met een berenvel rond je lijf voel je je de koning te rijk in vergelijking met de 2 man en een paardenkop die soms je pad kruisen. Wanneer diezelfde holbewoner plots een nederzetting kruist die gekleed gaan in jachtluipaard en nerts voelt die zich plots niet meer zo goed in zijn berenvel.
Terwijl we vroeger ergens konden binnen kijken als we op vriendenbezoek gingen konden we plots binnenkijken bij iedereen waar we ooit een uur naast hebben gezeten. Dit technologisch gegeven speelt in op een biologische kwetsbaarheid van de mens waar we, als we ons eraan blootstellen, eigenlijk geen partij voor zijn. We blijven scrollen, en we blijven advertenties consumeren.
man 0 – machine 1
Impact sociale media
Men zegt wel eens we zijn het gemiddelde van de 5 mensen waar we het meest mee omgaan. Wanneer we uren per dag ‘omgaan’ met ‘de beste versie’ van bekenden en minder bekenden heeft dit een impact op hoe je jezelf en je leven beoordeeld. Het kan leiden tot onrust, angst, somberheid, onzekerheid, ontevredenheid, een te hoge lat,..
Instagram bij uitstek is het medium waar mensen hun beste beentje voorzetten om zo’n perfect mogelijke beelden van zichzelf en hun leven neer te zetten. Perfect gepositioneerde, gestylde, semi-professionele, gefilterde plaatjes. Na 20 shots zit er wel één goede tussen. Om de illusie te wekken dat men niet meedoet aan al die geënsceneerde plaatjes doen sommigen ook aan ‘staged imperfection’. Het plaatje wordt nog steeds netjes in scene gezet maar er wordt iets toegevoegd aan het beeld wat er niet echt hoort, alsof je casual en relaxed bent, effortlessly perfect. Het gekke is dat iedereen dit doorziet bij anderen maar ook iedereen denkt dat men er zelf mee wegkomt. Iedereen weet dat het de grote goed nieuwsshow is, desalniettemin heeft het een impact op ons emotioneel welbevinden.
Het gebruik aan zich wordt op de duur ook als vervelend, storend, zelfs verslavend ervaren. Een intern onrustig persoon zoekt afleiding van die onrust en gaat scrollen. Door het scrollen komen zoveel informatie en prikkels binnen dat het brein niet tot rust komt. Een vicieuze cirkel waarbij mensen dwangmatig deze apps openen bij elke pauze, elke moment van verveling, wanneer ze ergens moeten wachten, zelfs tijdens het uitvoeren van andere ‘taken’ zoals tv kijken of zelfs autorijden..
Functioneel gebruik VS compulsief checken
Je wekker app, je mindfulness app, je bank app,.. en daarbuiten, een aansteker, bestek, een hamer,.. deze zaken gebruik je, het zijn instrumenten, tools die je opzoekt enkel als je ze nodig hebt. Social media apps open je meestal niet met een duidelijk omschreven doel voor ogen of omdat je het ‘nodig’ hebt. Gebruik evolueert in de meeste gevallen naar onbewust, in sommige gevallen compulsief, mindless mis-bruik.
We gaan niet doelbewust op zoek naar specifieke informatie. Informatie wordt ‘ge-pusht’. Informatie die we niet nodig hebben, maar die zoals eerder werd aangehaald, als ‘relevant’ wordt aangemerkt door onze hersenen voor het maximaliseren van onze kansen op sociale acceptatie.
Posten / Publiceren / De aandacht opzoeken
We hebben het tot nu toe voornamelijk over de voyeurs en de scrollers gehad, maar waarom posten mensen zelf dingen? In essentie gaat het in elk geval over de aandacht van anderen op iets willen vestigen.
Een probleem, een mening, een prestatie, een uiterlijk of innerlijk kenmerk, een vraag, een product of dienst, slecht nieuws, goed nieuws, een stand van zaken of status update in tekst en of foto.
Aandacht is een emotionele basisbehoefte. We hebben nood aan voldoende gezien en gehoord worden, rekening mee gehouden, gesteund en gestimuleerd worden. Een basisbehoefte waar sociale media enorm hard op inspeelt.
Het biedt ook een uitgelezen kans om ons op een bepaalde manier te profileren. Hoe je wil zijn, hoe je gezien wil worden, je imago, je buitenste schil kan je vorm geven op sociale media. Succesvol, fun, in control, out of control, intelectueel, hands-on, een plantrekker, een slachtoffer, een moederkloek, de eeuwige patiënt..
Bevestiging, reactie, een duim omhoog van anderen voeden niet alleen een behoefte aan aandacht, acceptatie of erkenning maar kunnen ook gevoelens van eenzaamheid en onzekerheid tijdelijk verdrijven.
Doorbreek de vicieuze cirkel
Wordt je soms gek van jezelf en wil je stoppen met het eindeloze scrollen?
Bepaal van welke functionaliteiten je gebruik wil blijven maken.
- Ga op zoek naar een alternatief buiten de app. Download bijvoorbeeld een app om verjaardagen in bij te houden.
- Kun je de functionaliteit niet loskoppelen van het sociale media platform, zoals bijvoorbeeld het beheren van een zakelijke pagina? Bepaal vooraf hoe vaak je deze dient te updaten en ga er naartoe op vaste momenten. Laat je niet verleiden door notificaties, stories e.d. Doe wat je moet doen en sluit de app weer af.
Ga compulsief, onbewust gebruik tegen. Welke situaties (wachten bij de bakker, lunchpauze, toiletbezoek, TV kijken, studeren, lastige taken,..) en welke gevoelens (verveling, spanning, overprikkeling, vermoeidheid, weerstand om aan een taak te beginnen, angst om iets te missen, nieuwsgierigheid,…) triggeren jou om de app te openen? Word je bewust van deze gevoelens en ga bewust niet scrollen. Verdraag de onrust en laat je intern molentje uitbollen, dit kan lang duren. Is dit te moeilijk? Zoek dan afleiding in iets anders, mandala’s kleuren, puzzelen, een fotoalbum maken, een podcast beluisteren, tuinieren,…
Probeer het eens voor een maand en evalueer dan wat het effect is op je mentale welbevinden. Meer rust, vrijheid en ruimte voor de dingen in het leven die er echt toe doen.
Ervaar je geen negatieve gevolgen van jouw sociale media gebruik of gsm gebruik scroll dan gerust lekker voort!
Heb je meer ondersteuning nodig om los te komen? Maak een afspraak met één van onze psychotherapeuten.
