Een stukje over liegen..

Wat is Liegen?

Liegen is bewust niet de waarheid vertellen. Liegen is een gedrag.

Waarom liegen?

Wanneer mensen vaak voor dit gedrag kiezen en dus vaak liegen wil dit zeggen dat dit gedrag iets oplevert in hun beleving. Het heeft een functie, het dient een doel. Om tot de functie van een bepaald gedrag te komen moet je de gevolgen van het gedrag gaan analyseren. De gevolgen/doelen die het vaakst worden bereikt door liegen zijn op te delen in twee categorieën:

Iets positief bekomen

• Aandacht; Vaak gaan mensen overdrijven om zo meer aandacht te krijgen van hun omgeving.
• Eigen gewin; zichzelf beter voordoen om er winst uit te halen/zichzelf te verrijken (al dan niet ten koste van de ander); vb liegen op een sollicitatie over je vorige salaris of ervaring om meer te kunnen verdienen.

Iets negatief vermijden

• Aansprakelijkheid/straf/verantwoordelijkheid ontlopen 
• Conflict/kritiek vermijden
• Gevoelens van minderwaardigheid wegdrukken (door een fantasiewereld of vals zelfbeeld creëren).

De functie/de gevolgen van het liegen zegt iets over de onderliggende behoefte die je ermee tracht te bevredigen.

Twee voorbeelden

Voorbeeld 1 – Iets positief bekomen; je merkt dat je in gezelschap van vrienden steeds een schepje bovenop het verhaal van iemand anders doet. Iemand heeft op een olifant gereden en jij hebt op een olifant gereden die zwanger was en net toen jij erop zat begon de bevalling 🙂 => Kijk naar het gevolg van een gedrag om het gedrag te begrijpen. Staan je vrienden allemaal met open mond en hangen ze aan jouw lippen wanneer jij een verhaal vertelt? Dat is behoorlijk wat aandacht die erg aangenaam kan aanvoelen. Dit kan je vertellen dat de functie van jouw gedrag het bekomen van aandacht is. Door te liegen wordt je behoefte aan aandacht bevredigd. Liegen levert in dit geval iets positiefs op.

Voorbeeld 2 – Iets negatief vermijden; Wanneer iemand keer op keer kritiek of ruzie krijgt van zijn of haar partner telkens wanneer die vertelt over een gesprek of interactie die hij of zij heeft gehad met iemand van het andere geslacht, kan die persoon om de duur gaan liegen over wie die gezien heeft of met wie die gesproken heeft om ruzie te vermijden. Door te liegen vermijd je iets negatiefs.

Waarom heeft de ene persoon die behoefte om aandacht,.. om conflict te vermijden,.. meer dan de ander? Van waar komen die behoeftes?

Vaak ontstaan deze behoeftes in onze jonge jaren.

Voorbeeld 1 – Iets positief bekomen; De behoefte aan aandacht is normaal, elk mens heeft behoefte aan een gezonde portie aandacht. Bij sommigen is de behoefte echter groter, vaak vanuit een verleden, of opvoeding waar er een tekort aan aandacht was en deze behoefte niet of onvoldoende werd ingevuld. De persoon in kwestie geraakt hierdoor gefrustreerd en zal op zoek gaan naar strategieën om deze behoefte alsnog te bevredigen. Gaandeweg kan die geleerd hebben dat het vertellen van spectaculaire verhalen heel wat aandacht kan opleveren.

Voorbeeld 2 – Iets negatief vermijden; Sommige mensen hebben een grotere behoefte om conflict te vermijden dan anderen, opnieuw is dit vaak te verklaren vanuit hun leergeschiedenis. Wanneer iemand opgroeit in een gezin waarin er vaak geroepen wordt en dit angstige gevoelens veroorzaakte kan het zijn dat die persoon die gevoelens kost wat kost probeert te vermijden. Opnieuw gaat die persoon onbewust op zoek naar strategieën om die angst of negatieve gevoelens die conflict oproepen te vermijden en ontdekt die dat conflict vaak vermeden kan worden door te liegen.

Iedereen liegt wel eens om iets positiefs te bekomen of iets negatiefs te vermijden. Het wordt vaak pas een probleem wanneer dit op structurele basis gebeurd en de persoon geen of weinig alternatieve manieren (meer) hanteert om aandacht te krijgen of om conflict te vermijden.

Kan ik er iets aan doen?

• Breng je gedrag in kaart door dit te registreren. Elke keer dat je jezelf betrapt op een leugen noteer je dit bijvoorbeeld in een notitieboekje. Je krijgt hierdoor een beter beeld van het probleem en de ernst ervan. Bovendien neemt je bewustwording van het probleem toe door jezelf steeds te confronteren met je gedrag door het op te schrijven. Dit alleen al kan het liegen aanzienlijk doen afnemen.
• Analyseer deze gegevens; doe ik het enkel bij die vrienden? Doe ik het enkel over dat onderwerp? Doe ik het enkel wanneer ik me onzeker voel? Doe ik het vaak of valt het al bij al nogal mee? …
• Wat probeer je te bereiken door te liegen? Aan welke behoefte probeer je tegemoet te komen of wat probeer je te vermijden? Kijk naar de gevolgen van je gedrag; wat doet het met mij? Geeft het mij eventjes een goed gevoel? Voel ik me gezien? Ben ik ontsnapt aan iets onaangenaam? Heb ik conflict vermeden en de daarop volgende angst voor afwijzing of verlating?
• Zijn er andere manieren om dit in te vullen? Kan je voor ander/beter gedrag kiezen om aan diezelfde behoefte te voldoen? Bedenk alternatieven.
• Experimenteer met ander gedrag en evalueer de gevolgen hiervan op korte en lange termijn. Gaan mensen mij nog wel interessant vinden als ik niets spectaculairs te vertellen heb? Kan ik mijn partner vertellen dat ik lieg om conflict te vermijden en niet om hem of haar te bedriegen? Test het eens uit!

Uiteraard moet je eerst inzicht hebben in het probleem alvorens je er iets aan kan doen. Als er geen probleem is kan je het ook niet oplossen. Vaak is het eerst de omgeving die opmerkt dat er een probleem is. Wanneer je beseft dat je een probleem hebt, heb je bovendien voldoende motivatie nodig om dit gedrag te gaan veranderen. Motivatie put je uit de redenen waarom dit gedrag moet stoppen. Om tot de onderliggende behoefte ‘de winst’ van het gedrag te komen kijk je naar de korte termijn gevolgen van het gedrag zoals hierboven beschreven. Om tot de motivatie te komen om je gedrag te veranderen kijk je best naar de lange termijn gevolgen ‘het verlies’ van je gedrag. Systematisch liegen kan op lange termijn zorgen voor een laag zelfbeeld, minderwaardigheidsgevoelens, schaamte, en sociaal isolement.

Wanneer je er zelf niet uit komt zet je best de stap naar de professionele hulpverlening.